KUZEY IRAK İÇ SAVAŞI
Kuzey Irak İç Savaşı 1990'ların ortalarında Irak'ın
kuzeyindeki Kürdistan Bölgesel Yönetimi içindeKürdistan Demokrat
Partisi (KDP) ile Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) arasında
yaşanan ve İran, Türkiye, ABD ile Irak'ın da (Bağdat)
dahil olduğu silahlı çatışma.
1970'te Bağdat yönetimiyle Irak'taki Kürt topluluğunun
liderleri arasında varılan anlaşmayla oluşturulmasına karar verilenKürdistan
Bölgesel Yönetimi ancak 1992'de, Körfez Savaşı'ndan sonra hayata
geçebildi. Aynı yıl bölgesel parlamentonun oluşturulması için yapılan
seçimlerde Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) oyların yüzde 45'ini, Kürdistan
Yurtseverler Birliği(KYB) ise oyların yüzde 43.6'sını aldı. Sandalyeler tabanı
iki aşirete dayanan iki parti arasında neredeyse eşit olarak bölündü.[2]
Bağdat yönetiminin Kürt yönetimine uyguladığı yaptırım
nedeniyle bu bölge için dünyayla bağlantı yalnızca Habur sınır kapısı ile Türkiye üzerinden
sağlanıyordu. Çatışmanın nedeni Iraklı Kürt grupların Habur
sınır kapısından geçen kamyonlardan alınan gelirin paylaşılması gibi gözükse de
asıl neden temelde iki büyük aşiretin bölgeye egemen olma çabasıydı.
Savaş
Bu anlaşmazlık Mayıs 1994'te iki taraf arasında bir iç
savaşa (bırakuji) dönüştü ve Saddam Hüseyin yönetimine karşı Kuzey
Iraklı Kürtlerin işbirliğine dayanan ABD politikası tehlikeye
düşürdü. Bu gelişme üzerine, ABD devreye girdi ve iki tarafı Ağustos 1995'te Dublin'de
biraraya getirdi. Burada yapılan görüşmelerde Türkiye de gözlemci
statüsüyle yer aldı. ABD'nin girişimleriyle taraflar arasında uzlaşma
sağlanırken, Türkiye'nin ısrarıyla, karar metninde, Türkiye'nin güvenliğinin de
göz önünde bulundurulacağı hükmü yer aldı.
Fakat ABD'nin bu girişimleri başarılı olmadı, hatta İran da
Kuzey Irak'taki etkinliğini artırmaya başlayıp ve iki Kürt grup arasındaki
ateşkesi sağlamak amacıyla bölgeye “Bedir Tugayı” adıyla 10,000 kişilik bir
kuvvet gönderdi. Bu gelişmeden rahatsızlık duyan ABD tekrar girişimde bulundu
ve Türk yetkililerin de bulunduğu bir heyeti bölgeye göndererek iki tarafı
biraraya getirdi ve ateşkesi sağladı.
1995 yazında sağlanan ateşkes ancak 1 yıl sürdü; Ağustos
1996 sonunda, İran'dan yardım ve destek alan Celal Talabani'nin
liderliğindeki KYB'nin Erbil'e girerek burayı ele geçirmesi üzerine
bölgedeki dengeler yine bozuldu. Fakat bu kez çok değişik bu durum oluştu,
çünkü zor durumda kalan ve hem İran'la hem de Talabani'yle karşı karşıya kalan Mesut
Barzani'nin Bağdat yönetiminden (Saddam Hüseyin) yardım istemesi sonucu Irak
birlikleri, Çekiç Güç'ün göreve başladığı 1991'den beri ilk kez bölgeye
girdiler ve Talabani kuvvetlerini Erbil'den çıkardılar.
Ancak Saddam Hüseyin'in Irak'ın
kuzeyinde tekrar hakim olacağından endişe eden ABD 3-4 Eylül 1996 tarihlerinde
Irak'ın güneyindeki hava savunma mevzilerini bombaladı. Ayrıca 1991'de ABD
tarafından Irak hava taşıtları için ilan edilen uçuşa yasak bölge sınırı 32.
paralelden 33. paralelin güneyine çıkarıldı.
Bu sırada Kuzey Irak'ta bulunan ve ABD (muhtemelen CIA)
için çalışan, aileleriyle birlikte 6,700 kadar Kuzey Iraklı Kürt Türkiye
üzerinden bölgeyi terk ederek Pasifik Okyanusu'ndaki ABD'ye bağlı Guam adasına
gönderildi. Bu gelişme Türkiye'de ABD'nin bölgeye yönelik planları konusundaki
kuşkuları artırırken hem bölgedeki ABD politikası, hem Kuzey Irak'taki
dengeler, hem de Türkiye'nin politikası açısından önemli değişiklikler yarattı.
Ekim 1996'da Türkiye, ABD ve Birleşik
Krallık yetkilileri ile KDP, KYB ve Türkmen temsilcileri Ankara'da
toplandılar. Böylece Dublin'de başlayan süreç, Ankara'ya taşındı. Fakat KYB'nin
tekrar PKK'ya yaklaşması ve KDP'nin ise Türkmenlerin siyasi sürece
sokulmasından rahatsızlık duyarak işbirliğinden uzaklaşması bu sürecin önemini
azalttı. Ankara toplantıları Mayıs 1997'ye kadar sürdü.
Bu dönemde Türkiye, 1997 yılının mayıs-ekim ayları
arasında Talabani'nin yanında olan PKK'nın Kuzey Irak'taki kamplarına yönelik
iki askeri harekât (Çekiç Harekatı ve Şafak Harekâtı) gerçekleştirdi.
ABD, Kürt grupları Eylül 1998'de Washington, D.C.'de
biraraya getirerek süreci kendi denetimine aldı. Bu görüşmelerde iki grup
arasında ateşkes antlaşması yapıldı. Kürdistan Bölgesel Yönetimi içinde
meydana gelen iç çatışma 1991-2003 arasındaki dönemde çevre ülkelerin ve
ABD'nin bölgeye dönük politikalarında değişikliklere neden oldu.
Kaynaklar :
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kuzey_Irak_İç_Savaşı
"SAHİPSİZ VATANIN BATMASI HAKTIR, SEN SAHİP ÇIKARSAN BU VATAN BATMAYACAKTIR." MEHMET AKİF ERSOY
